Varoluşçu psikoterapinin temel felsefesi insanların özgür olduğu, kendilerini gerçekleştirme kapasitesine sahip oldukları, kendi yaşamlarından kendilerinin sorumlu olup, yaşamlarından seçimleri de sorumludur. İnsanın en sonunda ulaşacağı en üst amaç sevgi olup, insanın kurtuluşu sevmek ve sevilmekten geçer.
Dört temel varoluşçu tema vardır; ölüm, özgürlük, izolasyon ve anlamsızlık. Ölüm kaçınılmaz bir gerçektir der ve bu gerçekle yüzleşmenin insanın yaşamını daha derinlemesine anlamlandırmasına yardımcı olduğunu savunur. Ölüm fikri, bireyin yaşamın geçiciliğini ve değerini daha iyi anlamasına katkıda bulunabilir. Terapist bireyin ölümle yüzleşme sürecin de destek sağlar ve bu konudaki kaygılarıyla, baş etmesine yardımcı olur. Varoluşçu psikoterapi bireyin özgürlüğünü vurgular ve bu özgürlüğün beraberinde getirdiği sorumluluğu kabul etmeyi amaçlar. Her birey, kendi seçimleri ve eylemleriyle yaşamını şekillendirir. Bireyin yaşamındaki anlam arayışını merkeze alır. Anlam arayışının temelinde, bireyin kendi varoluşsal gerçekliğiyle uyum içinde olması ve bu gerçekliğe anlam katma çabası yer alır. İzolasyon kavramı ise her bireyin nihayetinde yalnız olduğu gerçeğini kabul etmesini gerektirir.
Varoluşçuluk herkesin kaygı yaşadığını kabul eder. Kaygının temelinde hayatta kalma, yaşamı sürdürme, varlığımıza anlam katma ihtiyacı vardır. Varoluşçu kaygı tüm bunlara rağmen kişinin ölümlü olduğunun farkında olmasından kaynaklanır. Kişinin durumunun abartılması neurotik kaygıyı ortaya çıkarır. Bu durum yıkıcı ve poralize edici olup, kişi tarafindan bastırılma eğilimindedir ve ruhsal dengeyi bozacaktır. Varoluşçu terapinin amacı bu kaygıyla baş etmeyi öğreterek, bireyi otantik amaca dayalı davranışlara yöneltmektir.
Varoluşçu kaygılarda ölümü fark etmemek için iki temel savunma kullanırız. Kendini özel hissetmek ve nihai bir kurtarıcı olduğuna inanmak. Özel isek ölüm bize yaklaşmayacak, başkalarına gidecektir. Nihai kurtarıcı ise bizi var olmamaktan kurtaracaktır. Varoluşçu terapi iki varlık arasından şu ana odaklanır. Danışan ile terapistin arasındaki ilişki esastır. Genellikle bu da bir müdahale aracıdır. Varoluşçu terapinin amacı yaşamı netleştirmek, üzerinde düşünmek ve anlamaktır. Yaşanılan problemler ile yüzleşilecek ve sınırlar keşfedilecektir.
Esnek bir yaklaşım olan varoluşçu terapiden geniş bir danışan grubu yararlanabilir. Getirdiği özgürlük ve bireysel sorumluluk konuları, baskı altındaki toplumlarda rahatsızlık hissi verebilmektedir.