top of page
Ara
Zeynep ADAK

Motivasyonel Görüşme

Motivasyon nedir?

Motivasyon, Miller ve Rollnick tarafından değişime hazır ya da değişim için istekli olmak olarak tarif edilmiştir.


Motivasyonel görüşme kim tarafından geliştirilmiştir?

Miller alkol bağımlılarıyla çalışırken (1983) edindiği tecrübeler sonucunda motivasyonel görüşme terapisini öne sürmüş ve bu terapi biçimi Miller ve Rollnick tarafından geliştirilmiştir.


Motivasyonel görüşme nedir?

Motivasyonel görüşme bireylerin problemlerini anlamlarına ve değişim için adım atmalarını sağlayan bir terapi yöntemidir. Bu yöntem özellikle değişim için istekli olmayan ya da ambivalansı olan kişiler için etkilidir. (ambivalans: bireyin birbirleriyle çelişen istek, düşünce ve hedefleri)

Motivasyonel görüşmenin genel bir hedefi ise danışanın özyeterliliğini destekleyerek kendine olan inancını arttırmaktır.

Bu yöntemde terapist danışanın şimdisine bakarak şu anda ilgi alakalarına ve kaygılarına odaklanır.

Bilişsel davranışçı terapi (BDT) ile motivasyonel görüşme arasındaki en belirgin fark ise motivasyonel görüşme danışanın değişime hazır hale gelmesinde etkin rol oynarken, BDT danışanın değişim için zaten hazır olduğunu düşünmesidir.


Motivasyonel görüşme hangi problemlerde kullanılır?

Motivasyonel görüşme ilk zamanlarda sadece alkol ve madde bağımlılığında etkili bir tedavi yöntemi olarak değerlendirilirken, günümüzde obezite, kronik ağrı, diyet, diyabet, HIV/AIDS’ten korunma gibi farklı alanlarda da etkili olduğu belirtilmiştir.


Motivasyonel görüşme özellikleri nelerdir?

Motivasyonel görüşme kişinin değişimin avantajlarını ve değişmemenin dezavantajlarını daha iyi görmesinde etkilidir.

Danışan değişim için kararını vermediği sürece, görüşme esnasında çözüm için öneri verilmez.

Doğrudan ikna, tartışma ortamı oluşturma, saldırgan yüzleştirme motivasyonel görüşmenin ilkelerine aykırıdır.

Burada görüşmeyi yönlendiren kişi danışandır.


Motivasyonel görüşme temel ilkeleri nelerdir?

1. Empatinin Gösterilmesi: Terapistin danışanı anladığını, ona saygı duyduğunu, onun durumunu kabul ettiğini belirtmesidir. (Fakat davranışı kabul etme bir çeşit onaylama olmamalıdır.)

2. Çelişkilerin Ortaya Çıkması: Terapist danışanın istekleri ve davranışları arasındaki çelişkiyi fark etmesinde yardımcı olur. Bu ikilemi fark etmesi için tartışmaya girmemelidir, danışan kendisi değişim için tartışmalıdır.

3. Dirençle Çalışma: Danışan terapist yardımıyla yeni bakış açılarını görüp kabul eder. Terapist danışanla bir savaşa girip onu değişime zorla itmemelidir, danışanın algısını değiştirip ona ayak uydurmalıdır.

4. Özyeterliliği Destekleme: Danışanın değişimi yapabileceğine olan inancı genel süreç için oldukça önemlidir.


Motivasyonel görüşmede kullanılan yöntemler nelerdir?

1. Açık uçlu sorular sormak: Danışanın kendisini daha iyi ifade etmesine olanak sağlar.

2. Yansıtarak dinleme: Buradaki amaç danışanın, terapistinin onu anlamaya çalıştığını hissetmesidir. Ayrıca terapist de bu yöntemle danışanının düşüncelerini doğru anlayıp anlamadığını öğrenebilir.

3. Onaylamak: Terapistin danışana “Seanslara istikrarlı bir şekilde devam etmenizi takdir ediyorum.” demesi danışanın kendisinin değişim için çabaladığını fark etmesinde etkili olabilir.

4. Özetlemek: Duyguların ve içeriğin bir arada aktarılmasında etkilidir. Özetlemeyi ister terapist yapar, isterse de danışana yaptırabilir. Özetlemede görüşmenin tümü veyahut belli bir kısmı ele alınabilir.

5. Değişim konuşması ortaya çıkarmak: Dörde ayrılır;

5.1. Şimdiki durumun dezavantajlarını fark etmek

5.2. Değişimin avantajlarını fark etmek

5.3. Değişimle ilgili iyimserlik ifade etmek (danışanın yapmaya karar verseydim yapabilirdim diyebilmesi)

5.4. Değişim niyeti ifade etmek (danışanın değişim için bir şeyler yapması gerektiğini fark etmesi)


Değişim konuşması ortaya çıkarma yöntemleri:

- Çağrıştırıcı sorular sorma: “Sizce buraya gelmenizin sebebi nedir? Hayatınızda bir problem olduğunu mu düşünüyorsunuz?”

- Önem cetvelini kullanma: Danışanın ambivalansını anlamada önemlidir. 0-hiç önemli değil ve 10-çok önemli olarak derecelendirilmiş bir ölçek üzerinde sorular sorarak ilerlemek ve danışanın verdiği puanı sorgulamak (“Daha yüksek bir puan için ne yapmalısınız?” “Neden 10 değil de … verdiniz?”)

- Karar dengesinin araştırılması: Güncel durumun olumlu ve olumsuz yönleri konuşulur. Danışanın olumsuz yönleri görmesinde etkilidir.

- Detaylandırma: Terapist danışandan değişim için nedenlerini açıklamasını ister.

- Hedeflerin ve değerlerin araştırılması: Danışandan kendi yaşamındaki değerli noktaları anlatmasını isteyerek değer ve hedeflerini ortaya çıkarması ve şu anki davranışlarıyla olan tutarsızlığı bulması amaçlanır.

- Uç noktaları sorgulama: Danışanın değişim olan isteği oldukça az ise bu yöntemle endişelerindeki uç noktaları anlatıp sonuçları düşünmeyi veya değişim ardından gelebilecek en iyi sonuçları hayal etmek yarar sağlayabilir.

- Geçmişe bakma: Danışan geçmişine dönerek problemlerin açığa çıkmadan önceki yaşamını hatırlaması, yaşamının şu anda nasıl olduğunu sorgulaması ve daha iyi olabileceğini fark etmesinde yardımcı olur.

- Geleceğe bakma: Danışanın değişim yaptığını varsayarak gelecekte hayatını nasıl gördüğünü, değişim yapmazsa nasıl gördüğünü düşünmesi de değişim konuşmasının ortaya çıkmasında etkilidir.


Transteorik Model


Bu modele göre değişimin 5 aşaması vardır:

(Not: Verilen örneklerde madde kullanımı esas alınmıştır.)

1. Niyet Öncesi Aşama: Kişi zararların farkında değil ve herhangi bir değişim düşüncesi içerisinde değil. Madde kullanımına dair kötü bir deneyim yaşamamış ve çevreleri tarafından söylenenlere kulak asmamıştır.

1.1 Niyet Öncesi Aşamada Hedefler ve Uygun Motivasyonel Stratejiler: Kişinin madde kullanımının olası zararları hakkında düşünmelerine yardım edilir. Danışan ile güven bağı kurulur, bağımlılığın riskleri hakkında objektif bilgiler verme teklif edilir, seansa katılma isteği onaylanır ve seansa gelmeye iten olayların manaları keşfedilir.


2. Niyet Aşaması: Birey problemleri kabul eder ve değişimi düşünür. Genellikle değişim ikilemi içindedirler ve bu aşamada amaç ikilemin değişime doğru çekilmesidir.

2.1 Niyet Aşamasında Hedefler ve Uygun Motivasyonel Stratejiler: Hedef ve davranışları arasındaki çelişkiyi fark etmesinde yardımcı olunur. Ambivalans normalleştirilir, değişime doğru ilerlemesi için yardım edilir.


3. Hazırlık Aşaması: Kişi değişim için karar verir, değişimin getireceği olumlu sonuçları düşünür. Kendi için hedef belirler ve kendisi için değerli olan kişilerle hedeflerini paylaşırlar.

3.1 Hazırlık Aşamasında Hedefler ve Uygun Motivasyonel Stratejiler: Danışanın değişimi yapabilecek olduğu bilincini kazandırmak, değişimin olumsuz yanlarını açıklamada danışana yardımcı olmak.


4. Eylem Aşaması: Danışana yeni alışkanlıklar kazandırılmaya çalışılır. Değişimin başladığı aşamadır. Eski alışkanlığa dönme olasılığı olduğundan bu aşama en az 3 en fazla 6 ay sürmektedir. Bu süreçte danışan eski davranışlarını ve çevresini değiştirmeye başladığı için en zorlandığı aşama olarak nitelendirilir.

4.1 Eylem Aşamasında Uygun Motivasyonel Stratejiler: Danışanın değişim için ilerleyişini desteklemek, toplumsal desteğe ulaşmasını sağlamak önemlidir. Değişimin ön görülmeyen negatif sonuçlarıyla başa çıkması için danışana yardım edilir.


5. Sürdürüm Aşaması: Eylem aşamasında edinilen kazanımların sağlamlaştırıldığı son evredir. Danışanın alışkanlığını değiştirdiği ve yerine edinilen yeni davranışının 6 aydan fazla devam ettiği evredir.

5.1 Sürdürüm Aşamasında Hedefler ve Uygun Motivasyonel Stratejiler: Eski davranışın tekrarından korunmak için danışana yeni yöntemler oluşturmasında yardımcı olmak hedeflenir. Bu aşamada eski davranışların tekrarlanması durumunda danışana yardımcı olma istekliliğini belirtme, danışanın kendine yeterliliğini onaylama ve iletişimi koparmamak motivasyonel stratejilerdir.

56 görüntüleme

Comments

Rated 0 out of 5 stars.
No ratings yet

Add a rating
bottom of page