Histrionik kişilik bozukluğu, genç erişkinlik döneminde meydana gelmektedir. Birey çevresinden sürekli olarak kabul görme, dikkat çekme ve aşırı duygusallık eğilimindedir. Histronik kişilik bozukluğun oluşmasına sebebiyet veren etkenler bilinmemektedir. Bireyin yakın çevresinin vefatı, kaygı rahatsızlığı, ebeveynlerle olan ilişkileri vb. etkenlerin etkili olduğu düşünülmektedir. Bu bozukluk erkeklere oranla kadınlarda daha sık görülür ve toplumun %2- %3’lük kısmında görülmektedir. Histrionik bozukluğu olan bireyler, ilgi görmedikleri ortamlarda kendilerini rahat ve güvende hissetmezler. İnsanlarla iletişim ve etkileşim içinde olurken cinsel eğilimler gösterebilirler. Bu bireylerin içinde bulunduğu duygudurumları geçici ve yüzeyseldir. İlgi çekmek ve odağı kendilerine çekmek için fiziksel görünümlerini ön plana çıkarabilirler. Histrionik bozukluğa sahip bireyler; rutin durumlar içerisine girmezler, bu durumdan sıkılırlar ve duygularını değiştirecek yeni bir arayış içerisine girerler. Çevreleri tarafından takdir edilme arzusu duyarlar ve takdir edilebilmek için psikolojik manipülasyon yapabilirler. Histronik kişilik bozukluğu olan kişilerin bazı belirgin özellikleri vardır. Bunlar:
• Tatmin ve onay ihtiyacı
• Duygularını dramatize etmeleri
• Eleştiri ve onaylanmamaya karşı duyarlılık
• Koşullardan veya başkalarından kolayca etkilenebilmeleri
• Kışkırtıcı olabilmeleri
• Benmerkezcilik
• Hayal kırıklıklarına karşı toleransın düşük olması
• Ani duygudurum değişiklikleri vb.
Histronik kişilik bozukluğuna sahip birey için çevresinden gördüğü ilgi çok önemlidir. Bu ilgi uyuşturucu bir etkiye sahiptir. Duygularını olduğundan daha abartılı yaşarlar ve kolayca etki altına alınabilirler. Histronik bozukluğun altı çeşidi vardır. Bunlar: Yatıştıran, canlı, çalkantılı, kurnaz, teatral ve çocuksu özelliklerdir.
1. Yatıştıran Özellik: Bu özellik bağımlı kompülsif tiplerdir. İçinde bulundukları sıkıntılı durumları düzeltme ve ortadan kaldırma eğilimindedirler. Yatıştıran özellikteki kişiler içinde bulunduğu rahatsız edici durumlarda geri adım atabilir, durumu kabullenebilir veya orta yolu bularak bu durumu düzeltebilirler. Bu kişiler çevrelerinden takdir toplayabilmek için kendilerini feda edebilirler.
2. Canlı Özellik: Bu özellikteki bireyler narsist tiplerdir. Birey enerjik, alımlı, neşeli, hayat dolu vb. özelliklere sahiptir. Anlık duygulara önem verirler. Kendilerine sürekli olarak yeni bir macera ararlar.
3. Çalkantılı Özellik: Bu özellikteki bireyler negativist tiplerdir. Çalkantılı birey, dürtüsel ve kontrolsüzdür. Birey sürekli olarak bir kapris ve şikayet içindedir. İçinde bulunduğu durumdan memnun olmazlar ve surat asarlar. Duygudurumları çok çabuk değişir. Bir anda çok neşeliyken bir anda öfke patlaması yaşayabilirler.
4. Kurnaz Özellik: Bu özellikteki bireyler antisosyal tiplerdir. Kurnaz tipteki bireyler genel olarak el altından iş yürütürler ve ne yaptıklarını söylemezler. Entrikayı ve yeni olayları severler. İçinde bulundukları durumdan kolayca sıyrılabilirler. Sadakatsizdirler ve benmerkezcidirler. Her şeyi planlayıp hesaplar ve ona göre davranırlar.
5. Teatral Özellik: Bu özellikteki bireyler sahte ve yapmacık tiplerdir. Teatral tipteki bireylerin davranışları göze çarpıcıdır. İçinde bulundukları durumlara cezbedici, sahte, belirgin, çarpıcı ve planlı yaklaşırlar. Duygudurumları için rol yapabilirler.
6. Çocuksu Özellik: Bu özellikteki bireyler sınırda tiplerdir. Duygudurumları değişken ve dengesizdir. İçlerinde çocuksu bir ruh ve histeri vardır. İçinde bulundukları durumlara çocuksu tepkiler verebilirler. Aşırı talepkâr, aşırı heyecanlı, bağlanan vb. tiplerdir. İlgiyi kendilerinde isterler ve odak olmak için aşırı tepki gösterebilirler.
Gizem Åžirin